Dersim'de, Avusturya ve Alman mimarisiyle tasarlanıp, 1935 yılında askeri kışla olarak inşa edilen, daha sonra ise Milli Emlak Müdürlüğüne devredilerek, 65 ailenin kaldığı memur lojmanı olarak kullanılan bina, erken Cumhuriyet dönemi yapısı özelliği nedeniyle, Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu tarafından tescillendi.
Geçen yıl restorasyonu tamamlanan bina, müzeye dönüştürüldü. Türkiye’nin en önemli etnografya, arkeoloji ve inanç müzelerinden olan Dersim Kent Müzesinde, Paleolitik dönemden Cumhuriyet dönemine kadar, yaklaşık 2 bin tarihi eser sergileniyor.
Eserler içerisinde en dikkat çeken ise, Keban Baraj Gölünün altında kalan Sakyol köyünün kuzeydoğusunda doğal bir tepede bulunan, Pulur Höyüğünden çıkarılan kutsal ocak. Kutsal ocak, Anadolu’daki Alevi kültürünün ilk simgelerini taşıyor. Kentin yazılı tarihi ile belge, evrak ve fotoğraflarının bulunduğu müzede, kütüphane, Alevilik, arkeoloji ve etnografya bölümleri de yer alıyor.
Dersim Kent Müzesini, dünyadaki diğer müzelerden ayıran en önemli özelliklerden biri Alevilik ritüellerinin sergilendiği bölümlerin yer alması. İnanç bölümünde, Alevi inancına mensup aşiretlerin soy şecereleri, koç başlı mezarlar, duvardaki panolar ve ekranlarda; Aleviliğe ait tüm bilgilerin dışında, UNESCO tarafından 2010 yılında ‘Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi’ne de alınan Alevi-Bektaşi ritüelleri sergileniyor. Alevi inancına ait folklorik kıyafetlerle, semaha duran ve güneşe dönüp dua eden, gerçeğini birebir yansıtan bal mumu heykel de müzede yer alıyor.
AVRUPA’NIN EN İYİ ÖDÜLÜNDE FİNALE KALDI
Avrupa Müze Akademisi’nin her yıl düzenlediği ‘Micheletti Award’ yarışmasına 67 ülke başvuru yaptı. Dersim Kent Müzesi de yarışmaya başvurdu. Müzeye gelerek incelemelerde bulunan jüri, müzeyle ilgili rapor hazırladı. 18-20 Kasım 2021 yılında yapılan değerlendirmeler sonucunda ise müze, ikinci elemelerden de başarı ile çıkıp finale kaldı.
Konuyla ilgili Kültür Varlıkları ve Müzeler Müdürlüğü sosyal medya hesabından, “2018’de ziyarete açtığımız Göbeklitepe Ören yerimiz, 2019’da ziyarete açtığımız Van Müzemiz ve 2020’de ziyarete açtığımız Dersim Müzemiz, Avrupa Konseyi himayesindeki European Museum Forum tarafından düzenlenen, ‘Avrupa Yılın Müzesi Ödülü 2022’de finale kaldı” paylaşımı yapıldı.
“FİNALE KALMAK BİZİ MUTLU ETTİ”
Kültür ve Turizm İl Müdürü İsmet Hakan Ulaşoğlu, Tunceli Kent Müzesi’nin finale kalmasının kendilerini mutlu ettiğini belirterek, “Henüz bir yaşını doldurmayan müzemiz, geçtiğimiz yıl yaptığımız başvuruyla Avrupada yılın müzesi yarışmasında finale kaldı. Güçlü adaylarımız arasından bizim finale kalmamız gerçekten bizi sevindirdi. İnşallah birincilik ödülüyle bu finali tamamlarız ve ödülümüzü aldığımız zaman Dersim’e ve Dersim insanına hediye edeceğiz” dedi.
“BİRİNCİLİK BEKLİYORUZ”
Dersim Kent Müzesi Müdürü Kenan Öncel, Alevi ritüellerinin sergilendiği tek müze olduklarını, yarışmada da birincilik beklediklerini belirterek, şöyle konuştu:
* Bu, Avrupadaki en prestijli ödüldür. 67 ülkenin müzeleri bu platforma başvurusunu yaptı ve kabul süreci başladı. Müzemiz, sadece arkeoloji ve etnografyadan oluşmuyor. İçinde Dersim'iin bitki çeşitliliğini, florasını anlatan sergilerimiz de var.
* Alevilik ile ilgili kutsal ocaklarımız, bal mumu heykellerimiz ve şecerelerimiz var. Cumhuriyet dönemi eserleri ve yörede hakim olan koç başlı mezar taşları var. Arkeloji ve etnografyanın yanında komple kenti anlatan bir müzeyiz.
* Yarışmada iddiamız, çok çeşitli olmamız ve 7 farklı sergimizin olmasıydı. Ülkemizde son yıllarda çağdaş müzecilik anlamında atılımlar oldu. Bu konuda Kültür ve Turizm Bakanlığımız ve valiliğimiz, Kültür Varlıkları ve Müzeler Müdürlüğümüz çok güzel işler yapıyor.
