Sadece Türkiye’nin değil, tüm dünya ülkelerinin bacasız sanayisi turizm sektörü, korona salgınının en çok etkilediği sektörlerden biri oldu.
Tarihinin en zorlu dönemlerinden birini 2020 yılında yaşayan turizm sektörü, seyahatin kısıtlanmasıyla neredeyse durma noktasına geldi. “Turizm Sektörünün Mali Gündemi ve Sürdürülebilirlik” raporuna göre, 2020 yılında uluslararası yolcu sayısı bir önceki yıla göre yüzde 74 düştü. Sektörde küresel olarak 1.3 trilyon dolar civarında bir kayıp olduğu belirtilirken bu sayı, 2009 küresel ekonomik krizde yaşanan kayıptan 11 kat daha fazlaydı. Dünya Turizm Örgütü’nün (UNWTO) açıkladığı 2020 verilerine göre ise seyahatlerin azalmasıyla turizm gelirlerinde yüzde 64 oranında sert bir kayıp yaşandı. Bu dönemde her 10 kişiden 7’si seyahat edemedi. Küresel turizm sektörü 2020 yılında tarihinin en zorlu dönemine tanıklık ederken, 2021 yılında ise uçuşların açılması, aşılamaların hız kazanması ve Temmuz 2021 itibarıyla da kısıtlamaların azaltılmasının etkisiyle toparlanma yaşadı. Ancak aynı dönemde ortaya çıkan delta varyantının hızla yayılması, ülkelerin kısıtlamaları yeniden uygulamaya alması beklenen canlanmayı çok da istenilen düzeyde yaşatmadı.
Dünyada geçtiğimiz yıl turizmde en büyük kayba uğrayan ülke Türkiye
Dünya Turizm Örgütü verilerine göre, pandemi öncesinde tüm zamanların rekorunu 2019’da kırarak 45 milyon turist ağırlayan ve 34,5 milyar döviz girdisi sağlayarak
ilk 10 turizm destinasyonu arasında olan Akdeniz'in önemli turizm merkezlerinden Türkiye, 2020 yılında AB ülkelerinde "pandemi riski yüksek" olarak değerlendirildiğinden tarihinin en sıkıntılı sezonlarından birini geçirdi. Aynı yıl 10.2 milyon Dolar gelirle dünya turizm gelirlerinden yüzde 2 pay alabildi. Kişi başı turizm harcaması dünya genelinde ortalama 1330 Dolar olurken; Türkiye’nin kişi başı turizm geliri 643 Dolar’da kaldı. Pandeminin başlangıç yılı olan 2020’de Türkiye’nin turizm geliri yüzde 65 düşüşle 12,1 milyar dolara, Türkiye’yi ziyaret eden turist sayısı ise yüzde 69 düşüşle 15,8 milyona geriledi. Birleşmiş Milletler’e (BM) bağlı Dünya Turizm Örgütü (UNWTO) ile Ticaret ve Kalkınma Konferansı'nın (UNCTAD) ortak raporunda dünyada turizmde geçtiğimiz yıl en büyük kayba uğrayan ülkenin Türkiye olduğunu ortaya çıkardı. Rapordaki tahmine göre, salgının doğrudan turizm alanında yarattığı kayıp 33 milyar dolar. Yeme içme, perakende ticaret, iletişim ve ulaşım gibi yan sektörlerle birlikte ise bu kayıp yaklaşık üç katına çıkarak 93 milyar dolara ulaşıyor.
Turizmde TL'deki tarihi değer kaybına rağmen sezon zor geçti
Türkiye ekonomisinin de en önemli gelir kaynaklarından biri olan turizm sektörü 2021 yılında ise önce Almanya’nın, ardından da Rusya’nın Türkiye’yi karantina listesinden çıkarmasıyla nefes almaya başladı. Turizmde gelir ve ziyaretçi sayılarında ilk iki çeyrekte düşüşler yaşayan sektör, üçüncü çeyrek verileriyle rekor kırdı. Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) Ekim 2021 verilerine göre turizm gelirleri Temmuz, Ağustos ve Eylül aylarından oluşan III. çeyrekte bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 181,8 artarak 11 milyar 395 milyon 117 bin dolar oldu. Türkiye, TL'deki tarihi değer kaybına rağmen turizmde de zor bir dönem geçirdi. Türk Lirası Euro karşısında en düşük değerine indiği halde, turizmde canlılık yaşansa da Avrupa'dan beklenen turist akını gerçekleşmedi. Turizmde gelen dövizin neredeyse yüzde 95’i ülkemizde kalıyor; turizm 55 tane sektörü besliyor.
Kaliteli turizm hizmeti turist başına geliri 630 USD’dan 800-900 USD seviyesine çıkardı
Türkiye’nin önemli turizm destinasyonlarından biri olan ve dünyanın Yedi Harikası'ndan biri olarak kabul edilen Halikarnas Mozolesi'ne ev sahipliği yapan, doğal, tarihi ve kültürel güzellikleriyle de yerli ve yabancı turistlerin ilgi odağı Bodrum da ülkedeki pandemi sürecini sıkıntılı geçiren turizm merkezlerinden biri oldu. Bodrum Profesyonel Otel Yöneticileri Derneği (BOYD) Yönetim Kurulu Üyesi ve aynı zamanda Bodrum My Mira Deluxe Hotel Genel Müdürü Hüseyin Softa, pandemi sürecinin gölgesinde geçen 2021 turizm sezonunun ülkeye ve yaşayıp, yöneticilik yaptığı Bodrum’a yansımalarını değerlendirdi. Son iki sezonda pandemi sebebiyle turizmin adeta can çekiştiğine vurgu yapan (BOYD) Yönetim Kurulu Üyesi Hüseyin Softa, 2021 sezonunda olumsuzluklarla birlikte umut verici gelişmelerin de yaşandığına dikkat çekerek, yıllardır mücadele edilen kaliteli hizmet ve kaliteli turizm anlayışının ciddi oranda arttığını söyledi. Kaliteli turizm hizmetinin turist başına geliri 630 USD’dan 800-900 USD seviyesine çıkardığını belirten Softa, “Pandemi sebebiyle özellikle alacarte servis vermek ve her şey dahil sistemini daha kaliteli hale getirmek hatta biraz da bu sistemden vazgeçmek personel ve hizmette hijyen anlayışının hakim olması bizi ilerisi için umutlandırdı.” diye konuştu.
Bodrum Ocak-Ekim döneminde 563 bin 624 yabancı turist ağırladı
Bodrum’a gelen yerli ve yabancı turistler hakkında da isttaistiki bilgi veren Softa, “Pandemi sürecinde başlayan nüfus artışı nedeniyle yerli turistte ilçe nüfusu 700 bini aşmıştı. Yasakların tamamen kalkmasıyla birlikte ilçenin nüfusu yazlıkçılar, misafir olarak gelenler ev, tekne kiralayanlar ve otellerde konaklayanlarla birlikte 5 milyonu geçti. Yabancı turistte 130 bin 784 kişiyle Ukrayna başı çekerken, Rusya’dan 94 bin 995, Polonya’dan 72 bin 670, Almanya’dan 45 bin 512, Hollanda 11 bin 489 turistle ilk beş sırayı oluşturdu. En az yabancı turisti de Danimarka, İsveç ve İsrail’den ağırladık. 2021 yılı Ocak-Ekim ayı sonu itibari ile Milas-Bodrum Havalimanı dış hatlar terminaline gelen ziyaretçi sayısı 505 bin 119, Denizyolu ile Bodrum limanlarına gelen ziyaretçi sayısı 23 bin 698, Dalaman Havalimanı dış hatlar terminaline gelen ziyaretçi sayısı ise 484 bin 807 oldu. Bodrum toplamda 563 bin 624 yabancı turist ağırladı.” dedi.
Türkiye’nin kaybettiği turist, rakiplerinin yüzde 30 büyümesine sebep oldu
“Turizmde her zaman savunduğumuz bir gerçek var ki Avrupa ve Rusya olmadan Türkiye turizmi olmaz” diye sözlerini devam eden Softa, şunları söyledi:
“Rusya kısmen de olsa bu sene de bize faydalı oldu. Ancak Avrupa’dan çok az verim alabildik. Bunda Avrupa’nın pandemi bahanesi hep ön planda oldu ve ekim ayına kadar kapılarını açmadılar. Bu durum bizim için ne kadar olumsuz ise başta İspanya, Yunanistan ve Mısır olmak üzere diğer Akdeniz ülkelerine fayda sağladı. Ancak burada bir konuya parantez açalım Avrupa’nın hatta Rusya’nın bile tercihlerini pandemi ne kadar etkilese de ülkemizin dış politikası da bu tercihte önemli rol oynadı. Bizim kaybettiğimiz turist İspanya ve Yunanistan da turizmin 2021 itibarı ile yüzde 30 büyümesine sebep oldu. Bu kayıpları 2022’de iyi analiz etmeliyiz.”
İç Pazar ülkemizde hiçbir ülkede olmadığı kadar dinamik
İç Pazar sayesinde ülke turizminin ayakta kaldığını ifade eden Hüseyin Softa, “Yine her zaman iddia ettiğimiz gibi dış turizm ne kadar iyi olursa olsun iç pazarı ihmal etmemeliyiz. İç Pazar ülkemizde hiçbir ülkede olmadığı kadar dinamik. Bu turizmci için büyük avantaj. Yaşadığım ilçe Bodrum da iç Pazar ile ayakta durmaya çalıştı. Sadece kurban bayramda Bodrum’a gelen yerli turist sayısı 1 milyonu aştı. Bodrum, büyük şehirlerden göç eden hatta akın akın gelen yüzbinlere ev sahipliği yaptı. Nüfusun bir anda 3 katına çıkması Bodrum’u yordu ve sorunlar yumak halinde büyüdü. Ancak bu yoğunluk bazı durumlarda fayda da sağladı. Örneğin müstakil ev ve tekne turizmi oldukça fazla pay aldı. Bu alan bir nevi alternatif turizm olarak da kendini geliştirdi. Bodrum Belediye Başkanı Ahmet Aras’ın Global Tourism Fuarı’nda Bodrum’u ve ülkemizi temsil etmesi, 300 Rus acente yetkilisinin beldemizde buluşması turizmimizin 2022’ye yönelik umutlarını artıran unsurlar oldu.” dedi.
Turizmde iş bulamayan personel başka sektörlere yöneldi
BOYD Yönetim Kurulu Üyesi ve aynı zamanda Bodrum My Mira Deluxe Hotel Genel Müdürü Hüseyin Softa, turizmde yaşanan sıkıntılar ilgili de şu değerlendirmelerde bulundu:
“Ülke genelinde birçok otel açılamadı veya çok geç açılarak beklenen verim düzeyine ulaşamadı. Açılan oteller de kısıtlamalar nedeniyle kendi potansiyellerinin oldukça altında faaliyet göstermek zorunda kaldı. Bu şartlar sektörde başka olumsuzlukları da beraberinde getirdi. Turizmin yıllardır kanayan yarası olan personel sorunu çok daha fazla arttı. Turizmde iş bulamayan personel başka sektörlere kaydı. Bu insanlar tabi ki çalışmak zorunda ve hayatlarını devam ettirmek için kazanç sağlaması gerekir. Turizm 2022’de normale dönerse bu kayıp personeli yeniden nasıl kazanabiliriz? bu çok zor. Bunun yanı sıra turizm yatırımcısı da sektörden kaçmaya başladı. Özellikle pandemi sebebiyle büyük şehirlerden kaçan insanlar başta Bodrum olmak üzere tatil beldelerine akın etti. Bu da emlak sektörünün gerçek değerinden 3-5 kat fazla değer kazanmasına neden oldu. Bu gelişme turizm yatırımcısına cazip geldi ve emlak sektörüne yönelmek hatta sahip olduğu oteli rezidansa çevirmek daha karlı geldi. Bu yatırımcıları tekrar kazanmak da zor olacak.”
2022’de Türkiye’ye yabancı turist akını olacağını şimdiden söyleyebiliriz
İngiltere ve Almanya pazarlarında oluşan açılmalardan sonra Rusya’nın kasım ayının ilk haftasını tatil ilan etmesinin bu ülke acentelerini doğrudan ülkemize yönelttiğini vurgulayan Softa, “Bu durum ülkemizin hem sezonunu uzattı hem de 25 milyon turist 22 milyar USD gelir hedefleri için ümitlendirdi. Bu rakamlar 2020’ye göre yüzde 70-80 büyüme anlamı taşıyor. Bu gelişmeler ülkelerin Türkiye kısıtlamalarının kalkması ile ülkemize olan rağbetin boyutlarının çok yüksek olması bizi 2022 sezonu için de çok ümitlendirdi. Özellikle Avrupa’da 150 milyon insan tatil için bekliyor. Örneğin İngilizlerin yüzde 70’i en az yılda bir defa tatile gitmeyi yüzde 50’si ise iki defa tatil planlıyor. Rusların ilgisi zaten malum bu doğrultuda 2022’de Türkiye’ye yabancı turist akını olacağını şimdiden söyleyebiliriz zaten rezervasyonlarda bu doğrultuda. Başta Rusya ve Avrupa pazarlarında erken rezervasyon sorgulamalarının Türkiye açısından çok iyi gittiği duyumlarımız arasında. Pandemi kısıtlamalarının getirdiği sıkışmışlık ülkemiz için büyük potansiyel. 2022’de aşılamanın tamamlanması tesislerin güvenli turizm ile kaliteli turizm anlayışını artırması, dış politikamızda turizmin de dikkate alınması bizi 2019’da ulaştığımız rakamlara taşıyacaktır.” diyerek sözlerini noktaladı.
Haber: Fulya OMAÇ / Bodrum – MUĞLA
