Geçen günlerde gazete sayfalarında gözüme ileşen bir haber beni 1980 yıllara götürdü. Haber’de Victor Jara’nın katilinin 40 yıl sonra da olsa yargılandığını yazıyordu.
1985 yılında Bonn’da Şili’li Müzik Grubu “Ortiga” Bonn Üniversitesinin pedagoji fakültesinin salonunda bir konser vermişti.
O gün bende birçokları gibi ilk kez Victor Jara’nın ismini ve türkülerinden bir resital dinlemiş ve etkilenmiştim. Bunun üzerine o dönemde Almanya turnesinde bulunan “Ortiga” Müzik Grubuyla Şili halk Müzüğü üzerine genişçe bir ropörtaj yapmıştım. Yaptığım bu ropörtaj ilk kez Türkiye’de çıkan “Yarın” kültür sanat dergisinde ve daha sonra’da “Tavır” dergisinin 12 sayısında 1992’de yayınlandı.
O dönemde kendilerini Victor Jara’nın yarattığı ‘Yeni Şili Müziği’ (Nueva Cansion Chilena) bir devamı olarak gören grup halen aynı isim altında müzik çalışmalarını sürdürmektedir.
Bugün'de müzik ve sanat dünyasından birçok kişi Victor Jara’nın kim olduğunu bilmez. İsmini duymuş olsalar bile, neden ve nasıl öldürüldüğüne dair bilgi sahibi değildirler. 1970’li ve sonraki yıllarda doğan çocuklar onun şarkılarıyla büyümüş olsalar bile, onun müzisyen ve sanatçı ruhunun halkçı ve sosyalist dünya görüşünden beslendiğini bilmezler.
Viktor Jara komünist partisi üyesiydi ve sosyalist Salvador Allende hükümetini destekliyordu. Sol-aktivist olarakta bilinen Victor Jara sanatını halk için ve halkın eğitilmesinin bir aracı olarak görüyordu. Victor Jara 1973 Pinochet askeri darbesi öncesi Güney Amerika’nın en tanınmış şair, muzisyen ve politik aktivistlerinden biri olarak biliniyordu. O aynı zamanda kendisinin kurduğu yeni bir muzik stilininde (Nueva Canción) öncülerindendi.
11 Eylül 1973 tarihinde Amerikan destekli General Augusto Pinochet yaptığı askeri darbeyle Şili halkına dünya tarihinin gördüğü en kanlı diktatörlüğü yaşatır. Victor Jara 12 Eylül 1973 günü tutuklanarak, ‘Santiago de Chile'de binlerce kişiyle birlikte kapatıldığı futbol sahasında işkence görür ve onun boyun eğmezliğini gören juntacılar, onu beş gün sonra 16 Eylül 1973 tarihinde kurşunlayarak öldürürler. Yıllarca sonra Haziran 2009 gömüldüğü yer tespit edildikten sonra çıkarılarak halkın ve sanatçıların katıldığı, dönemin Şili Devlet Başkanı Michelle Bachelet’in bulunduğu törenle ‘Santiago de Chile'de yeniden gömülür. Yapılan otopsi sonucunda bedeninde en az 44 kurşun izine rastlanır.
1932 yılında doğan Victor Jara öldürülüğünde henüz 41 yaşındaydı. O ölümünden sonra kendisinin besteleyip yaptığı türkülerin yanısıra, onun üzerine yapılan yüzlerce türküde efsaneleşerek yaşar.
Victor Jara’nın öldürüldüğü ‘Santiago de Chile’ stadyumu bugün onun adını taşır. Onun katillerinden 11 kişi yargılanır. Viktor Jara’nın öldürülmesinden baş sorumlu olarak görülen Teğmen Pedro Pablo Barrientos hakkında ise Şili Adeleti 2012 yılında uluslararası tutuklama kararı çıkartarak Amerika’dan iade talebinde bulunur.
1989 yılından beri Amerika’da yaşayan Pedro Pablo Barrientos Şili’ye iade edilmez. Bunun üzerine Amerika İnsan Hakları örgütü (CJA) tarafından Victor Jara’nın eşi Joan Jara ve kızları adına Florida’ Eyaletinde açılan dava sonucu Teğmen Pedro Pablo Barrientos Viktor Jara’nın öldürülmesinde baş sorumlu görülerek 28 milyon Dolar para cezasına çarptırılır. 40 yıl sonra’da olsa bir katilin yargılanmış olması halkın adeletinden kaçışın olmadığını göstermektedir.
Katiller yaşamları boyunca halkın ebedi adaletinden kaçamazlarken, Victor Jara ve Pinochet askeri diktatörlüğü tarafından katledilen binlerce kişi halkın anılarında ve türkülerde efsaneleşerek yaşamaktadırlar.