Kişilik özellikleriyle ilgili yeni bir araştırmaya göre, narsist (özsever) insanlar yaşlandıkça daha cömert ve uzlaşmacı olurken, empati duyguları da gelişiyor.
37 binden fazla kişinin katılımıyla gerçekleştirilen araştırma, narsistlerin anlamsız kibir duyguları azalsa da, tamamen bu duygudan kurtulamadıklarını gösteriyor.
Araştırmacılar, çocukken akranlarına göre daha narsist olanların yetişkinlik dönemlerinde de benzer yatkınlıkta olduklarını buldu.
Uzmanlar en az üç tip narsistik davranış olduğunu söylüyorlar.
Narsist kime denir, farklı tipleri neler?
Narsist, son dönemlerde genellikle zor ya da dik başlı olarak algılanan insanlara yöneltilen bir hakaret olarak kullanılıyor.
Hepimiz zaman zaman bazı narsisistik özellikler gösterebiliriz.
Doktorlar tarafından bu terim, spesifik ve teşhis edilebilir bir kişilik bozukluğu tipini tanımlamak için kullanılıyor.
Tanımlar farklılık gösterse de, tümünde ortak tema, diğer insanlardan daha iyi veya daha değerli olduklarına dair sarsılmaz bir inanç beslemeleri. Bu, etrafındakiler tarafından kibir ve bencillik olarak tanımlanabiliyor.
Psychological Bulletin adlı tıp dergisinde yayınlanan yeni araştırma, yaşları 8 ila 77 arasında değişen 37 bin 247 katılımcıyla, geçmişte yapılan 51 çalışmadan elde edilen verileri derliyor.
Araştırmacılar davranış özelliklerine göre üç tip narsisti incelediler:
Fail narsistler - kendilerini başkalarından büyük veya üstün hisseden ve hayranlık isteyen kişiler
Düşman narsistler - başkalarını rakip olarak gören, istismarcı ve empatiden yoksun olanlar
Nevrotik narsistler - utanmaya eğilimli, güvensiz ve eleştiriye karşı aşırı duyarlı olanlar.
Bilim insanları araştırma için bu kişilik ölçümlerinin zaman içinde nasıl değiştiğini anketlerle incelediler ve genel olarak narsisizm puanlarının yaşla birlikte düştüğünü buldular.
Ancak değişiklikler hafif ve kademeli olarak gelişti.
Araştırmanın başındaki Dr. Ulrich Orth, BBC'ye verdiği demeçte, "Açıkçası, bazı kişiler daha çok değişebilir, ancak genel olarak çok narsist biri olarak tanıdığınız bir kişiyle birkaç yıl sonra tekrar karşılaştığınızda tamamen değişmiş olması beklenmez" dedi.
İsviçre'deki Bern Üniversitesi'nden Dr. Orth bazı narsisistik özelliklerin en azından kısa vadede faydalı olabileceğini söylüyor.
Örneğin popülerliğinizi, flörtlerdeki başarınızı ve iyi bir işe girme şansınızı artırabilir. Ancak daha uzun vadede, neden olduğu çatışmalar nedeniyle sonuçlar çoğunlukla olumsuz olur.
Dr. Orth, "Bu sonuçlar yalnızca kişinin kendisini değil, aynı zamanda partnerler, çocuklar, arkadaşlar, iş arkadaşları ve çalışanlar gibi etkileşimde bulunduğu bireylerin refahını da etkiliyor" diye ekledi.
Bir narsisti terk etmek üzerine bir kitap yazan psikolog Dr Sarah Davies, BBC'ye, insanların zaman zaman kibirli veya bencil olabilmelerine rağmen, bunun gerçek klinik narsisizmle karıştırılmaması gerektiğini söyledi:
"Narsistler başkalarına imrenmeye ve onları kıskanmaya eğilimlidirler; son derece istismarcı ve manipülatiftirler.
"Narsist olmayan diğer insanlardan farklı olarak pişmanlık duymazlar, kendilerini kötü hissetmazler veya sorumluluk duyguları yoktur."
Davies, sosyal medyanın etkisiyle narsisizme ilgide bir patlama yaşandığını söylüyor.
"Bu bir dereceye kadar faydalı; daha fazla insanı bu konu hakkında bilgilendirmeye ve farkındalık yaratmaya yardımcı oluyor. Ancak birçok ruh sağlığı terimi gibi, klinik anlamını da biraz yitiriyor."
Dr Davies, bu terimi kullanırken daha dikkatli olmamız gerektiğini söylüyor.
"Davranışları adlandırmada spesifik olmayı ve ayırmayı çok daha faydalı buluyorum. Örneğin, yakın zamanda bir arkadaşım, ayrıldıktan sonra kendisini tamamen görmezden gelen eski sevgilisine narsist dedi.
"Ghosting (birini herhangi bir açıklama yapmadan aniden hayatınızdan çıkarmak) elbette korkunç, ancak bunun sebebi ilişki bittikten sonra konuşmayı kaldıramamak da olabilir. Bu karşısındakinin öfkeli bir narsist olduğu anlamına gelmez.
"Bir süre birlikteydiler ve partnerinin 'narsist olduğuna' dair başka bir belirti yoktu."
Bir narsistle olduğunuzu nasıl anlarsınız?
Dr Davies'e göre, bir narsistle ilişki içinde olabileceğinize dair bazı işaretler var:
Sürekli dram - Narsist kendisine ihtiyaç duyulmasına ihtiyaç duyar; kaos ve çatışma arar
Samimiyetle özür dilemez - Hiçbir zaman kendi davranışlarının tam sorumluluğunu üstlenmez
Karşısındakini suçlama - Kendi bencil çıkarları için başkalarını manipüle eder ve sömürürler.
Londra'daki Deancross Kişilik Bozukluğu Servisi'nde danışman psikiyatrist Dr Tennyson Lee, araştırmanın iyi yürütüldüğünü ve bulgularının faydalı olduğunu söyledi.
BBC'ye konuşan Dr Lee, "İyi haber, narsisizmin genellikle yaşla birlikte azalması. Kötü haberse bu azalmanın çok belirgin olmaması" dedi ve ekledi:
"Narsisizmin belirli bir yaşta birdenbire iyileşmesini beklemeyin; öyle olmuyor. Bu inanış, uzun süredir acı çeken ve eşinin 'yakında iyileşmesini' bekleyenler için sorun yaratabilir" dedi.
