Yusuf Özkan
Lahey
Avrupa Birliği (AB) üyesi ülkelerin hükümet ve devlet başkanları, birliğin yeni dönemdeki üst düzey yöneticilerinin kimlerden oluşacağı konusunda anlaşmaya vardı.
AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen’in, 5 yıl daha bu göreve devam etmesi kararlaştırıldı. AB Konseyi ve Dış Politika Yüksek Temsilciliği görevleri için de yeni adaylar belirlendi.
Avrupa Parlamentosu'ndaki 3 büyük siyasi grup olan, merkez sağ Avrupa Halk Partisi (EPP), Sosyal Demokratlar (S&D) ve Liberallerin (Renew), üzerinde anlaşmaya vardığı isimler, AB liderleri tarafından da onandı.
Yeni meclis dağılımı ışığında, Avrupa Parlementosu seçimleri öncesinde tahmin edilenin aksine, aşırı sağın AB’nin yeni yönetiminde çok fazla bir etkisi olmayacağı belirtiliyor.
AB’nin yeni dönemdeki yönetiminde yer alacak isimlere ilişkin anlaşma, EPP adına Yunanistan Başbakanı Kyriakos Mitsotakis ve Polonya Başbakanı Donald Tusk, Sosyal Demokratlar adına İspanya Başbakanı Pedro Sanchez ve Almanya Başbakanı Olaf Scholz, Liberaller adına da Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ve Hollanda Başbakanı Mark Rutte tarafından hazırlandı.
Anlaşmayı hazırlayan liderler, hem üç grubun adaylarını hem de Doğu, Batı ve Güney Avrupa arasındaki dengeyi dikkate aldı.
Bu anlaşma, Perşembe akşamı Brüksel’de yapılan zirvede AB liderlerinin onayına sunuldu.
Buna göre, birliğin yürütme organı olan AB Komisyonu Başkanlığı için EPP üyesi Hıristiyan Demokrat politikacı Ursula von der Leyen yeniden aday gösterildi.
Kasım ayında Charles Michel’in ayrılmasının ardından boşalacak AB Konseyi Başkanlığı için, eski Portekiz Başbakanı sosyal demokrat Antonio Costa’nın getirilmesi kararlaştırıldı.
Uzun süredir AB’nin dış politikasına yön veren en önemli isimlerden biri olan İspanyol politikacı Josep Borrrel, yeni dönemde yönetimde yer almayacak.
Borrell’den boşalacak AB Dış Politika Yüksek Temsilciliği için Estonya’nın ilk kadın Başbakanı olan liberal politikacı Kaja Kallas getirilecek.
Avrupa Parlementosu Başkanlığı için de, halen bu görevi yürüten EPP üyesi Roberta Metsola’nın yeniden aday gösterilmesi benimsendi.
İtalya Başbakanı Giorgia Meloni’nin, lideri olduğu Avrupa Parlementosu’ndaki üçüncü büyük grup olan aşırı sağcı Avrupalı Muhafazakar ve Reformcular’ın (ECR) müzakere dışında bırakılması nedeniyle von der Leyen’in yeniden komisyon başkanlığına aday gösterilmesine tepki gösterdiği belirtildi.
AB’NİN YENİ YÖNETİMİ NE ZAMAN SEÇİLECEK?
AB liderleri tarafından üzerinde uzlaşılan von der Leyen, Kallas ve Metsola, yeni görevleri için Avrupa Parlementosu’nun onayına sunulacak.
Costa’nın ise, meclisin onayını beklemesine gerek yok. Çünkü AB Konseyi Başkanı, doğrudan 27 üye ülkenin hükümet ve devlet başkanları tarafından seçiliyor.
Seçimler sonrası ilk oturumunu 16 Temmuz’da gerçekleştirecek olan genel kurulda, Avrupa Parlementosu Başkanı seçimi yapılacak.
AB Komisyonu ve AB Dış Politika Yüksek Temsilcisi adayları içinse, 18 Temmuz’da oylama yapılacak. Eğer bu oturumda çoğunluk sağlanamazsa, Eylül ayında yeni bir oylama yapılacak.
Bu görevlere seçilmek için 720 üyeli Avrupa Parlementosu’nda en 361 milletvekilinin desteği gerekiyor.
EPP, Sosyal Demokratlar ve Liberallerin toplam sandalye sayısı 406. Bu nedenle her üç adayın da seçilmesine kesin gözüyle bakılıyor.
AB liderleri, üye ülkelerin AB Komisyonu üyeliği için önereceği isimleri de belirleyecek.
Peki yeni dönemde AB yönetiminde söz sahibi olması beklenen isimler hakkında neler biliniyor?
URSULA VON DER LEYEN:
AB Komisyonu’nun 13. Başkanı olan 65 yaşındaki Ursula von der Leyen, 1 Aralık 2019’da bu göreve seçildi.
Angela Merkel hükümetlerinde en uzun süre görev alan kabine üyesi olan von der Leyen, 2013 yılında Almanya’nın ilk kadın Savunma Bakanı oldu.
Ancak Savunma Bakanlığı’nın bazı danışmanlık firmalarına sözleşmelere aykırı olarak kaynak aktardığının ortaya çıkması üzerine itibar kaybına uğradı.
Soruşturma sırasında cep telefonlarındaki verileri soruşturma komisyonuna göndermeden sildiği gerekçesiyle hakkında dava açıldı.
Tıp doktoru olan von der Leyen, uzmanlık tezinde intihal yapmakla da suçlandı.
Hannover Üniversitesi, 2016 yılında “tezin intihal içermesine rağmen aldatma niyetinin kanıtlanamadığı” sonucuna varıldığını açıkladı.
Koronavirüs salgını ve Rusya’nın Ukrayna’yı işgali nedeniyle zor bir dönemde AB Komisyonu Başkanlığı görevini yürüten von der Leyen, Covid aşısı alımı nedeniyle de suçlandı.
AB Savcılığı, Pfizer ilaç şirketi ile Nisan 2021'de yapılan 1,8 milyar doz aşı alımı anlaşması öncesi şirketin CEO'su Albert Bourla ile kişisel olarak kısa mesaj yoluyla görüştüğü ortaya çıkan von der Leyen hakkında geçtiğimiz aylarda soruşturma başlattı.
ABD yönetimi ile iyi ilişkiler geliştiren Ursula von der Leyen, koronavirüs salgını sonrası hazırlanan 750 milyar euroluk kurtarma fonu ve Rusya karşıtı politikalar sayesinde AB genelinde güven tazelemeyi başardı.
Ukrayna’ya destek konusundaki çabaları ile ön plana çıkan von der Leyen’in komisyon başkanlığı döneminde, Avrupa Dijital Hizmetler Yasası, AB Yeşil Anlaşması ile Sığınma ve Göç Anlaşması da hayata geçirildi.
Ursula von der Leyen, Nisan 2021’de AB liderlerinin Ankara’ya gerçekleştirdiği ziyaret sırasında yaşanan “koltuk krizi” nedeniyle de gündeme geldi.
Resmi resmi görüşme sırasında ayrılan iki koltuğa Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve AB konseyi Başkanı Charles Michel oturunca, von der Leyen bir süre ayakta kaldı.
Von der Leyen, Erdoğan’n uzağında biraz daha alçak bir sandalyeye oturtuldu.
Bu, AB Komisyonu ile Konsey arasındaki “yetki savaşının” bir sonucu olarak değerlendirildi. Olayla ilgili olarak AB Konseyi Başkanı Michel’in protokol ekibine “cinsiyetçilik” suçlaması yöneltildi.
ANTONİO COSTA
AB Konseyi Başkanlığı’na aday gösterilen Antonio Costa, 2015 - 2024 yılları arasında Portekiz Başbakanı olarak görev yaptı.
Sol partilerin desteğiyle azınlık hükümeti oluşturan 62 yaşındaki sosyal demokrat lider, uyguladığı başarılı politikalar ile Portekiz’in ekonomik krizden çıkmasını sağladı.
İşsizliği büyük ölçüde azaltan Costa, asgari ücret artırırdı. Sosyal demokrat iktidar, ulusal borcun azalmasını da sağladı.
Ancak geçen yılın sonunda maden ruhsatları ile ilgili iltimas iddiaları üzerine istifa eden Costa, hakkındaki suçlamaları reddetti.
KAJA KALLAS:
Josep Borrell’in yerine AB Dışişleri ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi olması beklenen Kaja Kallas, 2014 - 2018 yılları arasında liberal eğilimli Estonya Reform Partisi'nden Avrupa Parlamentosu milletvekili olarak görev yaptı.
Liberal politikacı, 2018 yılında partisinin genel başkanlığına seçildi. Bir yıl sonra yapılan seçimlerden zaferle çıkan Kallaas, 2021 yılında Estonya’nın ilk kadın başbakanı oldu.
47 yaşındaki kadın lider, Ukrayna’ya daha hızlı silah sevkiyatını savunuyor ve Rusya karşıtı açıklamalarıyla dikkati çekiyor.
Kallas’ın adaylığı, diğer merkez partilerinden de destek görüyor.
ROBERTA METSOLA:
Avrupa Halk Partisi (EPP) üyesi olan Roberta Metsola, 2013 yılından bu yana Malta’daki Milliyetçi Parti adına Avrupa Parlementosu milletvekili olarak görev yapıyor.
Avrupa Parlementosu’nda 2020 yılında başkan yardımcılığa seçilen 45 yaşındaki kadın politikacı, 2022 yılında David Sassoli’nin ölümü üzerine, genel kurul kararıyla başkanlık görevine getirildi.